jongvolwassenen/volwassenen

Verbale apraxie/spraakapraxie

Bij een CVA kunnen de hersenen in een bepaald hersengebied zodanig beschadigd raken dat de planning voor de spraakbewegingen niet meer goed gaat. Dit noemt men verbale apraxie of spraakapraxie. Iemand heeft bijvoorbeeld de behoefte om “Koffie graag” te zeggen, het staat als het ware al klaar in het hoofd, maar het komt niet uit de mond. Dit maakt het communiceren met anderen zeer moeilijk.

Er is een therapie ontwikkeld die de hersenen op een andere manier probeert te stimuleren om toch te praten. Deze therapie heet Speech Music Therapy for Aphasia, ofwel SMTA. Hierbij wordt een melodie met een bepaald ritme gekoppeld aan een woord of korte zin. Door de melodie en het ritme worden andere hersengebieden ingeschakeld waarbij het woord of de korte zin op de melodie wordt meegenomen. De hersengebieden die nodig zijn voor muziek zijn niet beschadigd en werken wel. Door de koppeling van goede en minder goed werkende hersengebieden kunnen woorden/korte zinnen, die heel precies zijn uitgezocht, ingestudeerd worden met het doel dat deze in het dagelijks leven gezegd worden. De woorden/zinnetjes worden dus in overleg uitgekozen.

Ernstige afasie

Wanneer een groot hersengebied dat onze taal en spraak aanstuurt door een CVA getroffen is, worden taal en spraak geraakt. Het is dan moeilijk om te praten met andere mensen. Ook dan kan SMTA een therapie zijn waarbij speciaal uitgekozen woorden weer oproepbaar worden voor de communicatie in het dagelijks leven. Op dezelfde manier als bij de spraakapraxie liften de woorden als het ware op de melodie en ritme mee en worden dus door middel van muziek geoefend.

Deze therapie is altijd in samenwerking met een muziektherapeute. Zij maakt passende melodieën als ondersteuning voor de oefeningen.

Wanneer u deze therapie wilt volgen, is het van belang om na te gaan of u door uw zorgverzekering ook verzekerd bent voor muziektherapie.

Een tekort aan lucht heeft veel invloed op uw leven en vraagt om veel aanpassingen. Door ademproblemen als gevolg van een ziekte kunt u veel dingen niet meer doen zoals u zou willen. Logopedisten van Logopediepraktijk Geldermalsen hebben een speciale nascholing voor COPD/astma gevolgd. Wij kunnen u ondersteunen bij benauwdheidsproblemen en helpen bij problemen met het praten omdat u zo kortademig bent tijdens een gesprek. Het kan ook zijn dat u minder goed verstaan wordt, omdat u zachter gaat praten. Wij hebben ook kennis van slikproblemen, waardoor we ook bij verslikken als  COPD-klacht kunnen helpen.

Onderzoek

Tijdens het onderzoek kijken we hoe u ademt. Is dat kort, hoog, oppervlakkig en veelvuldig? Gelijktijdig luisteren we hoe de stem klinkt en hoe u de adem gebruikt bij het praten. Ook uw houding is een punt van aandacht. Als u zich regelmatig verslikt, wordt er ook een slikonderzoek afgenomen.

Therapie

Gericht op de ademhaling:

De adem wordt goed in kaart gebracht en we leggen aan u uit wat een optimale ademhaling is tijdens rust en het praten. Daarnaast worden er ademhalingsoefeningen gedaan, u leert een lage buikademhaling en hoe u deze lage buikademhaling toepast tijdens het spreken. Steeds weer wordt uw houding daarin meegenomen.

Bij stemproblemen:

Wanneer er stemproblemen zijn, kunnen we oefeningen doen waarbij u leert uw stem op een andere manier te gebruiken, met het doel dat u minder vermoeid raakt en de stem beter klinkt.

Bij slikproblemen:

U krijgt uitleg over hoe het slikken gaat. Afhankelijk van de ernst worden er slikoefeningen gedaan en/of adviezen gegeven voor aanpassingen van het eten en drinken.

Ademhalingsproblemen kunnen invloed hebben op hoe iemand zich voelt. Veel en hoog in de borst ademen kan een vervelende benauwdheid oproepen die uiteindelijk hyperventilatie als gevolg heeft. Hyperventilatieklachten variëren van pijn in de borst, klamme handen, licht gevoel in het hoofd tot en met flauwvallen.

Onderzoek

Wij onderzoeken de ademhaling bij het bewegen en het spreken. Daarnaast lopen we een vragenlijst door om vast te kunnen stellen of er een grote kans op hyperventilatie aanwezig is.

Therapie

De behandeling richt zich op het leren ademen met een lage buikademhaling. Ook het spreken met een lage ademhaling wordt bij de behandeling aangeleerd. Als het nodig is, wordt datgene wat een hoge ademhaling oproept besproken. Juist dan wordt u aangemoedigd om in die bepaalde situatie(s) de lage ademhaling te gebruiken.

Weinig mensen zijn helemaal op hun gemak tijdens het spreken in het openbaar, of ze nu stotteren of niet. Als u al stottert, kan spreken in het openbaar ervoor zorgen dat u zich meer gehinderd voelt door het niet-vloeiend spreken. Spreken voor een groep kan ook een reden zijn voor het verergeren van het stotteren.

Onderzoek

We luisteren naar de verschillende stotterkenmerken die tijdens het lezen en het spontaan spreken gehoord worden. Ook willen we graag weten hoe u over zichzelf ‘denkt’ als een sprekend persoon in verschillende situaties. Daarnaast kijken we door middel van een vragenlijst naar wat de verwachtingen zijn; in welke situatie verwacht u te gaan stotteren en in welke mate. Tot slot is er de vraag hoe erg daarbij een vervelend gevoel naar boven komt.

Therapie

Tijdens een gesprek bepalen we samen wat tijdens de therapie het belangrijkste zal zijn. Zo kunnen we alleen het spreken oefenen, om dat op deze manier zoveel als mogelijk te verbeteren. Het kan ook zijn dat de gedachten die rond het stotteren spelen meer de aandacht krijgen, om er anders over te gaan denken. Hierdoor kan het stotteren als minder storend ervaren worden, waardoor meer ontspannen spreken mogelijk is. Door deze verandering kan het spreken veranderen en meer ‘vloeiend’ worden.

Door een aandoening van de zenuwen, de hersenen of door een operatie in het mond- en keelgebied kunnen kauwen, drinken en slikken slechter gaan. Wanneer er vaak verslikt wordt, kan dit gevolgen voor de gezondheid hebben. Longontsteking kan een gevolg zijn. Bij deze problemen kunnen wij begeleiding bieden om het eten en drinken zo goed mogelijk te laten verlopen.

Onderzoek

Wij kijken naar verschillende dingen, zoals de zithouding en hoe het kauwen en slikken gaan. Er zijn verschillende sliktests die we kunnen doen. Ook wordt er gekeken naar de mondmotoriek, het gevoel in de mond en de coördinatie in het mondgebied.

Therapie

Wij geven adviezen rondom het eten en drinken of de zithouding en/of hoofdhouding tijdens het eten en drinken. Ook kunnen er bijvoorbeeld adviezen gegeven worden over hoe ‘dik’ het voedsel moet zijn en/of hoeveel voedsel per hap of slik genomen moet worden. Natuurlijk wordt er ook geoefend wanneer dit nodig is.

Stemproblemen ontstaan op verschillende manieren. Een reden kan zijn dat er een infectie is geweest die maakte dat er met te veel spanning werd gepraat. Ook omgevingsfactoren zoals veel en luid machinelawaai kunnen een gespannen stemgeving oproepen, omdat er te luid gepraat moet worden om verstaanbaar te zijn.

Om de oorzaak van de stoornis te vinden, proberen we een duidelijk beeld te krijgen van:

• de mogelijkheden van de stem. Hoe is het strottenhoofd gebouwd met al zijn spieren en de stemplooien?
• de eisen die aan de stem gesteld worden tijdens de dagelijkse bezigheden, zoals lesgeven, presenteren of veel en luid praten met anderen.
• hoe stem gegeven wordt. Hoe is de techniek van stemgeving waarbij het hele lichaam meedoet?
• de invloeden uit de omgeving zoals veel omgevingslawaai, droge lucht en slechte akoestiek.

Er kan ook een stembandverlamming ontstaan, doordat er problemen met de zenuwen rond de larynx aanwezig zijn. Een stembandverlamming vraagt een specifieke logopedische aanpak.

Onderzoek

Door een stemonderzoek krijgen we een duidelijk beeld van hoe een stem klinkt en wat de stem doet wanneer deze op verschillende manieren gebruikt wordt. Daarnaast is het de vraag hoe de stem verandert wanneer deze op een andere manier wordt aangestuurd. Ook kijken we naar de houding, de ademhaling, de spreekmanier en het spreektempo. Al deze aspecten werken op elkaar en op de stem in.

Analyse van andere factoren die meespelen, zoals het omgevingsgeluid, een droge lucht enzovoort is belangrijk om mogelijke oplossingen te zoeken.

Bij een stembandverlamming is de vraag wat de stem nog kan en of de mogelijkheden van de stem verder uitgebreid kunnen worden.

Therapie

De onderzoeksuitkomsten bepalen waaraan we aandacht gaan besteden:

• houding
• ademhaling
• ademverdeling
• het stemgeven, met hoeveel spanning wordt er gepraat
• spreektempo
• spreekluidheid
• spreektoonhoogte
• de steminzetten
• wijze van articulatie
• intonatie/prosodie (de klemtoon, het ritme, het accent en de melodie tijdens het praten)

Belangrijk is dat er (weer) een stemgeving met de juiste spierspanning wordt aangeleerd, om zo de stemklachten te verminderen. Tijdens de behandeling wordt er naar gestreefd dat de stem zo helder als mogelijk klinkt en makkelijk en soepel kan wisselen in toonhoogte, klankkleur en luidheid.

Bij een stembandverlamming wordt er gestreefd naar een zo duidelijk mogelijke stem met zo min mogelijke spanningsopbouw.